Genelde evlerde soğuk (yavaş) kompostlama yapılırken, işletmelerde ise sıcak kompostlama yapılır. Sıcak kompostlama da kompostun hazır hale gelme süresi biraz daha kısadır.
Kompost yapımında yemeklerde olduğu gibi bir tarif vardır. Sıcak veya soğuk olarak yapılabilen kompostlamada esas husus yeşil ve kahverengi malzemelerin doğru ölçüde karışımını sağlamaktır.
Şekil 5 Sıcak kompost yapımı
Sıcak kompost ile soğuk kompost karşılaştırması
| |
Avantajlar |
Dezavantajlar |
|
Sıcak Kompost | - Kompost hızlı oluşur. - Yeni bir bahçe hazırlarken ihtiyaç duyulan verimi hızlıca sağlar. - Yabancı ot tohumlarını ve patojenleri büyük ölçüde yok eder. | - Karbon/Azot oranı ve nem oranını iyi bilmek gerekir. - Tek bir seferde inşa edilmelidir; yeterli organik madde elde hazır bulunmalıdır. - Toprağa bağlı hastalıkları bastırma gücü daha düşük bir kompost olur. |
|
Soğuk Kompost | - Az bakım ve emek gerektirir. - Bitki hastalıklarına karşı faydalı mikro canlıları yok etmez. - Yığına sürekli organik madde eklenebilir. | - Yağmur ve güneş gibi doğal olaylara uzun süre açık kaldığı için besin değeri düşebilir. - Tamamlanması 6 ay ile 2 yıl arası sürer. - Patojenleri ve ot tohumlarını yok etmez. - Yığına devamlı ekleme yapıldığı için, Karbon/Azot oranına dikkat edilmelidir. - Tüm organik madde tamamen parçalanmadığı için elemek gerekir. |
Sıcak kompost bir aylık sürede gerçekleşebilirken soğuk kompost yönteminde ise 6-12 ay arasında bir süre gerekmektedir. Bu durumda hava koşulları gibi dış etkenler önem arz etmektedir. Örneğin soğuk havada kompostlaşma süreci yavaş seyretmektedir.
Şekil 6 Sıcak Kompost
Soğuk kompost için kullanmak istediğiniz yeşil ve kahverengi malzemeler sürekli olarak üst üste konulmalı ve kutunun dolmasına müteakip de kompostlaşması beklenilmelidir.
Yaklaşık 1 m3 bir alanda üretilen kompost, 40 m2'lik bir toprağı besleyebilecektir.
[1]
[1] https://helpmecompost.com/compost/basics/how-much-does-compost-weigh/
https://helpmecompost.com/compost/basics/compost-calculator/
Kompostun oluştuğu malzemelere ve nemine göre değişmekle birlikte 1 metreküp kompost yaklaşık 434 kg ağırlığa sahiptir. 40 metrekarelik bir toprağı 2.5 cm yüksekliğinde kompost ile beslemek için yaklaşık olarak 1000 litre (1 metreküp) komposta ihtiyacımız olacaktır.
Şekil 7 Samanla örtülü soğuk kompost yığını ve gönüllü patates fidesi
Kompostu, tambur gibi kolaylıkla dönebilen aletlerde yapmak mümkün olduğu gibi yerin dar veya küçük olması halinde küçük kova dahi kullanılabilir. Bu noktada öncelikle kovanın hava alabilmesi için delinmesi ve delinen bölgelerden herhangi bir haşeratın girmemesi için de sinek teli ile kapatma işlemi yapılmalıdır.
Şekil 8 Kompost yapımından kullanılan ekipman örnekleri
Bokaşi Kompostu
Bokaşi bir soğuk kompost yapım yöntemidir. Bokaşi'nin kelime anlamı (Japonca) “fermente olmuş organik madde"dir. Çok eski Japon geleneklerini temel alarak geliştirilmiştir. EM (Etkin Mikroorganizma) ile oluşur. Bokaşi kompost kovasına atılan organik mutfak atıkları, üzerlerine ilave edilen etkin mikroorganizmalar sayesinde fermantasyona uğrar.
Bokaşi kompostu için izlenen yol, EM'deki bakterileri kuru bir malzemeye emdirip (kepek, talaş, vb) kuruttuktan sonra kullanılmak üzere saklamaktır.
Bokaşi, komposttan ziyade turşu yapmaya benzer. Küçük bir kovada bile yapılabilir, koku ve sinek yapmaz, metan gazı çıkarmaz, dolayısıyla apartman dairelerinde bile kullanılabilir. Besin kaybı olmaz, çevirmeniz veya karıştırmanız gerekmez, tüm işi mikroorganizmalar sizin yerinize yapar. En büyük avantajı ise her türlü organik atığın bu şekilde rahatça parçalanabilmesidir. Et ve süt ürünleri, narenciye gibi soğuk komposta atılamayan malzemeler, Bokaşi'de büyük bir hızla çözünür. Bokaşi'deki temel çürüme işlemini yapan laktik asit bakterilerini (laktobasil serumu) evde üretmeniz mümkündür.
Şekil 9 Bokashi kompostu